Beoordeling: 5

Die in-betweenagerfilms met horror- en sciencefictionthema’s zijn hot, dat snap ik. Maar moet het nou echt allemaal zo simplistisch? Blijkbaar wel.

Thomas (Dylan Ó Brien) wordt zonder herinneringen wakker in een kleine wildernis met veel mannelijke tieners er in en enorme muren er omheen. Achter de muren ligt een immens en steeds veranderend labyrinth. Behalve zijn geheugen moet hij ook zijn identiteit zien te vinden en natuurlijk de raadsels achter het doolhof oplossen. Dat lukt deels wel en deels ook niet.

Een mooi uitgangspunt, absoluut. Het spel als sociale metafoor met ook nog de transitie naar volwassenheid als kers op de slagroom. En er is ook wel wat mee te doen, getuige de indringende Battle Royal van Kinji Fukusawa. Zelfs de wat afgevlakte Amerikaanse varianten als de eerste Hunger Games (de tweede stelde dan toch erg teleur) of Divergent hebben hun merites, maar langzamerhand is de verassing er af en begint de muffe lucht van sleur en herkenning zich te verspreiden. The Giver had dat al, maar The Maze Runner tops them all.

Niet door de vormgeving. De decors zijn fantastisch en de wereld van het labyrinth is technisch knap en voorstelbaar verbeeld. Ook de special effects mogen er zijn: met name de spinachtige Grievers doen het prima. Dan zijn er ook nog twee of drie aardige en vlot getimede actie-scenes maar daarmee is echt wel elk positief element benoemd.

En dan begint de ellende: het verhaal is werkelijk zo slap dat je er niet eens homeopatische thee van zou kunnen trekken. Regisseur Wess Ball wilde Lord of the Flies koppelen aan Lost en hij had – let op – heel veel naar Terence Malick gekeken om de film die “mature and sophistocated” toon mee te geven. Waarschijnlijk heeft hij per ongeluk op de verkeerde knop van de afstandsbediening gedrukt en is hij terecht gekomen bij Nickelodeon. Easy mistake.

Ik weet ook niet precies wat het is. Natuurlijk mogen tieners hun eigen verhaaldynamiek hebben, maar waarom zo simplistisch en goedkoop? Er zitten scenes tussen – de dood van Chuck om maar iets te noemen – die zo slecht zijn dat je spontaan je vinger in je keel steekt. En ik weet wel dat ik zit te zeiken, maar manmanman, dat kan toch echt veel beter. Iets harder, iets minder middle of the road, een vleugje meer realisme. Het hoeft niet eens origineel te zijn.

De kwaliteit van het acteerwerk helpt ook niet echt. Hoewel we te maken hebben met up and comming jonge sterren als Will Poulter en Thomas Brody-Sangster weet niemand de suikerzoete smaak van het script van hartige tonen te voorzien. Toegegeven: dat zou ook een moeilijke opgave zijn. Ik heb de boeken van John Dasher niet gelezen (ze zullen vast prima weglezen) maar het zijige, gladgepoetste  script smoort elke vonk van narratieve hoop onmiddellijk in de kiem.

Maar goed, op IMDB krijgt de film dan weer bijna een 8. Ik denk dat de fanclub gemobiliseerd is.

Beoordeling: 5,5

Echt waar: ik ben dol op horror. Maar het vinden van een echt sterke horrorfilm blijft lastig. Deliver us from evil is geen uitzondering.

De waargebeurde politieagent Ralph Sarchie (Eric Bana) onderzoekt samen met de wazige priester Mendoza (Edgar Ramirez) een aantal misdaden die steeds donkerder en geheimzinniger worden. Uiteindelijk blijkt er een demon in het spel te zijn maar gelukkig kan de priester exorceren alsof het de jaren zeventig is.

Inspired by actual accounts, dus ja dan weet je het eigenlijk wel. Maar goed, de trailer was heel aardig en wie zal het dit keer zeggen? Bovendien: de regisseur had eerder The exorcism of Emily Rose gemaakt én Sinister: geen hoogvliegers maar daar viel nog naar te kijken. Anderzijds: hij maakte ook Hellraiser: Inferno en (dat had de waarschuwingsvlag moeten zijn): The day the earth stood still. De Keanu Reeves versie. Ja, ik weet het.

Het begint ook nog allemaal niet zo onaardig. Veel sfeer met sterke echo’s van de regenachtige decors uit Seven, goede shockmomenten en genoeg onaangename smeerboel om hier en daar effectief te zijn. Plus: zolang het verhaal nog niet al te helder is en zich vooral richt op de horrorelementen, nou, prima te doen.

Maar natuurlijk moet het hoofdpersonage een gekwelde held zijn met een donker verleden dat hem vervreemdt van zijn omgeving. En dat levert erg obligate, om niet te zeggen irritant simplistische Libellepsychologie op. Waarbij ik – als ik er goed over nadenk – de Libelle waarschijnlijk te kort doe.

Dat wreekt zich al vóór de pauze, maar daarna wordt het helemaal erg. Bovendien lijkt de regisseur (of de schrijver, wie zal het zeggen) plotseling een enorme behoefte te krijgen om uit te leggen hoe zo’n exorcisme precies verloopt. Dat levert in de climax een ronduit lachwekkende en volstrekt spanningsloze scene op, waarin de priester soms letterlijk aankondigt  in welke fase hij zit en wat er dadelijk gaat gebeuren. En inderdaad: dat gebeurt ook. Leuk voor een schoolboek: zo weet je wat je aan het leren bent, maar de dood in de pot voor een horrorthriller.

Over de zoete kiss-off zal ik maar helemaal zwijgen, want anders kan ik met goed fatsoen niet eens een 5,5 toekennen. En dat wil ik toch wel doen, want ja, het blijft natuurlijk horror. En de sfeer in het begin. En het camerawerk. En – bedenk ik net als heel groot pluspunt – dat Keanu Reeves er niet in zit.

Beoordeling: 8 Dat Hollywood als leefomgeving nou niet echt stabiliteit en geestelijke gezondheid genereert weten we uit talloze sterke en minder sterke anti-Hollywoodfilms. Moet dat nog eens opnieuw gezegd worden? Misschien niet echt, maar als Cronenberg het doet, ben ik graag bereid te luisteren.

Het is ondoenlijk de inhoud van Maps to the stars kort en zinvol samen te vatten. Ik noem wat namen: Benji (Evan Bird) is zo’n onuitstaanbaar kindsterretje dat net uit de detox komt. Zijn vader (John Cusak) – zelfgecentreerde auteur en therapeut – interesseert zich vooral voor zijn aanstaande tournee en behandelt ondertussen een ouder wordende actrice (Julianne Moore). Zijn zus (Mia Wasikowska)  keert na enkele jaren inrichting terug naar de schoot van het gezin en zijn moeder (Olivia Williams) probeert alles onder controle te houden, maar dat lukt niet echt. Als dat geen dysfunctionele familie is weet ik het ook niet. En dan heb ik nog niks gezegd over de aspirant acteur en taxichaffeur Robert Pattinson.

Het klinkt allemaal niet erg samenhangend als je het zo leest en gedurende de eerste 30 minuten bevestigen minstens vijf caleidoscopische vertellingen die schijnbaar willekeurig door elkaar lopen dat alleen maar. Daarna ontstaat echter toch een aanvankelijk nog moeilijk benoembare lijn die vervolgens uitgroeit tot een sterke visie over Hollywood in het bijzonder en modern leven in het algemeen.

Mij hielp het gedicht Liberté van Paul Eluard dat te pas en te onpas in de film wordt geciteerd (te vaak, maar ach). Daarin gaat het om de zoektocht naar vrijheid. Alle karakters in de film zijn er naar op zoek. In drugs, in geld, in seks maar toch vooral in bekendheid. Het gezicht op alle posters, de naam in alle hoofden, zoiets. Uiteraard tevergeefs, dat staat vast vanaf het begin, want alleen de dood biedt uitzicht.

En dan zijn er toch ook de typische Cronenberg-thema’s. Gelukkig, want ik ben een grote fan, vooral van het vroege werk. Lichamelijk verval, transformatie van het vlees, de familie als broeiplaats voor onzekerheid, onvermogen en geestelijke instabiliteit, hallucinaties en angstaanjagende visioenen. Veel meer dan het ondraaglijk saaie Cosmopolis grijpt de regisseur terug naar zijn origines, zonder overigens huiswaarts te keren naar de horror (jammer!). Dat maakt de film sterker. En het biedt houvast.

Plus een onheilspellende sfeer die herkenbaar is uit de films van Lynch. Akelig, bedrukkend, unheimish. Ik las ergens dat Maps to the stars kort omschreven zou kunnen worden als Mulholland Drive meets The Player. Dat is misschien wat erg “Hollywood” en het mag bovendien gelden als voorbeeld van éen van de zaken waar de film kritiek op uitoefent maar het treft toch ook wel weer toe.

Alle acteurs spelen sterk. Tegen het hysterische aan soms, maar vreemd genoeg komt dat de thematiek en de overtuigingskracht van de film alleen maar ten goede. De volledige cast schittert maar Julianne Moore overtreft zichzelf in een behoorlijk dappere rol, waarin ze weinig flatteus een buitengewoon egocentrisch karakter neerzet. Respect. De scenes aan het zwembad en op het toilet zijn wat mij betreft nu al klassiek.

Hollywood op de hak, een genadeloze analyse van het moderne gezinsleven , een neerslachtige visie op het bestaan in het algemeen, vele inside-jokes en ook nog eens Carrie Fisher (voor wie de jaren niet echt vriendelijk zijn geweest). Je zou voor minder naar de bioscoop gaan.

Beoordeling: 7

Films over religie hebben tegenwoordig snel een kritische toon. Dat past bij deze tijd maar het is ook makkelijk. Preken voor de eigen communie zullen we maar zeggen. Kreuzweg onttrekt zich niet aan deze tendens en toch maakt de film ook indruk.

De 14-jarige Maria groeit op in de fundamentalistisch-katholieke geloofsgemeenschap van Paulus en daarnaast in een verstikkend gezin. Zij neemt haar religieuze plichten serieus en hongert zichzelf uit om haar zieke broertje te redden.

Eerst maar het indrukwekkende.

De registratie van het strenge geloofsleven, de manier waarop ideeën, normen en waarden en vooral ook gevoelens worden overgebracht op een nieuwe en beïnvloedbare generatie, is knap gedaan. Benauwend en neerslachtig, inperkend en schuldindicerend. Een stoomwals die elke nieuwe plant onmiddellijk in de kiem smoort.

Het spel is overwegend sterk. De jonge Lea van Acken levert fantanstisch werk als de ontvankelijke en idealistische Maria, en Franziska Weisz (ook al erg goed in Hotel en Hundstage) speelt een moeder die je af en toe met graagte in een afgrond mietert. De rest van de cast is acceptabel, hoewel de vader wat vlak blijft, de preister een houten indruk maakt en enkele medescholieren van Maria beter niet meteen hun krantenwijk aan de wilgen kunnen hangen.

De vormkant is sterk. Het idee om de film op te bouwen rond de 14 kruiswegstaties (die overigens nu eens wél en dan weer niet corresponderen met het verhaal) onderstreept de thematiek en het feit dat de camera grotendeels niet beweegt en vooral tableaux vivants laat zien lijkt een gimmick maar werkt voor mij verassend goed.

Na afloop had ik trouwens een discussie met Jan of de regisseur de beweging niet had moeten beperken tot de allerlaatste craneshot; nu beweegt hij namelijk ook al twee keer van te voren en dat zou niet consequent zijn. Kan ik inkomen, maar ik had er niet zo veel last van. In alle gevallen onderstreept de beweging de handeling.

Er zijn veel mooie scenes. De openingsbijeenkomst met priester en vormelingen is overtuigend benauwend en enkele scenes met de moeder zouden goed bruikbaar zijn om het principe van passieve agressie duidelijk te maken: de tocht in de auto bijvoorbeeld of de maaltijd.

Maar dan toch ook de bezwaren.

Kreuzweg is wel heel duidelijk een pamflet. Het idee dat geloof – nou ja, deze vorm van geloof dan – vooral inperkt wordt niet al te subtiel voor het voetlicht gehaald maar met onverholen geweld in je gezicht geplet. Dat is aangenaam voor mensen die toch al van mening waren dat religie niet deugt, maar het is tegelijkertijd ook karikaturaal en simplistisch. Daardoor gaat een deel van de terechte kritiek verloren en zijn karakters vaak platter dan nodig. Eerder een wachttorenfolder dan een gebalanceerde roman.

Dat heeft ook te maken met het feit dat sommige problemen niet enkel veroorzaakt worden door een streng geloofssysteem maar daarnaast nadrukkelijk ook – en soms misschien wel voorál – door  persoonlijkheids- en karakterstoornissen van de personages. Dat vertroebelt  de visie en roept kip-en-ei vragen op.

Ik schreef eerder over de registratie van het strenge geloofsleven, maar in Kreuzweg is eigenlijk meer sprake van een interpretatie en sterker: een veroordeling. Tot op zekere hoogte zijn natuurlijk alle kritische beschouwingen veroordelingen, en daar is ook niets mis mee, maar voor een genuanceerd beeld zou een wat minder ideologische, meer beschouwende en analyserende aanpak sterker en geloofwaardiger hebben gewerkt.